POKORA OJCA JANA BEYZYMA SJ

Kiedy się czyta listy ojca Beyzyma, jest się zaskoczonym, więcej, oszołomionym jego pokorą. Gdy nazywano go „apostołem trędowatych", protestował. Był on tylko niegodnym ich posługaczem i kompletnym zerem. Jeżeli powstał jakiś szum dookoła jego osoby, to tylko dlatego, że wysyłał listy do Misji Katolickich z prośbą o jałmużny dla chorych. I gdyby nie pomoc w modlitwach ze strony karmelitanek, toby nic nie zrobił przy swojej nieudolności.

Licho szła mu praca i budowa schroniska, bo on sam był lichy. To jego grzechy i brak umartwienia były tego powodem. Gdyby kto inny, lepszy, był na jego miejscu, toby i chorym było lepiej, i Karmel polski stanąłby na wyspie. Oto opinie ojca Beyzyma o sobie, które swoim „kozackim stylem" przeciwstawiał tytułom dawanym mu przez podziwiające go karmelitanki lub inne osoby. Nie był „czcigodnym" ani „najprzewielebniejszym", ale po prostu „nicponiem", opryszkiem, darmozjadem szukającym wygód i uciekającym od pracy. „Wiele je, a mało pracuje".
Skarżył się, że tytułami jak„najczcigodniejszy Ojcze" ćwiczono go w pokorze, bo to „tak pasuje do niego jak kwiatek do zasmolonego kożucha". Chwalenie go za heroizm, za poświęcenie i pracę, za znoszenie niedostatku itp. to przelewanie z pustego w próżne, bo to nie była nawet pokuta za jego grzechy... Kiedy pytano go, czy chorzy go kochają, odpowiadał: Jak można kochać takie „drańcie"? Jego praca dla chorych to był obowiązek i nie należała mu się za nią żadna wdzięczność. Podobnie pisał do urszulanek krakowskich. Prosił je o modlitwy, bo jego modlitwy były liche, a to dlatego, że on sam był licha wart.
Oto co wyznawał o sobie: „Byłem zerem, jestem zerem, daleko mi do pokory, poświęcenia i bohaterstwa". Prosił siostry urszulanki o modlitwy, „żeby stał się prawdziwym sługą Jezusa Chrystusa, a nie był takim bydlęciem, jakim jest obecnie". On ma być „apostołem Bożym"? Ależ to było wierutne kłamstwo! Przecież on darmozjad, nicpoń, próżniak, tylko Boga obrażał, a nic dla większej Jego chwały nie zrobił.

Niekiedy uniżając się, zdradzał swoje najgłębsze pragnienia. Do Matki Ksawery, ówczesnej przeoryszy Karmelu łobzowskiego, pisał: „Jestem najostatniejszym łotrem, ale nie chcę się wyłamać spod woli Najświętszej Pani". Jego pokora nie przytłaczała go, nie odbierała mu ufności. „Nieprawość i niegodność moja jest niezmierzona, ale miłosierdzie Matki Najświętszej daleko większe, więc ufam". Zdumiewała go niepojęta miłość Jezusa, który raczył wchodzić do jego plugawej duszy i nie brzydził się nim. Nie mógł też pojąć, jak Matka Najświętsza błogosławiła „takiemu drańciu"jak on.
Przez wiele lat pracował ofiarnie i owocnie w konwiktach jezuickich, w Tarnopolu i Chyrowie, ale nie przypisywał sobie żadnych zasług w zakonie. „Gdyby tak wszyscy byli zasłużeni, toby prowincję licho wzięło". A po dziesięciu latach pracy na Madagaskarze oskarżał się, że dla większej chwały Bożej prawie nic nie zrobił.
Patrząc codziennie na zeszpecone ranami i cuchnące ciała swych chorych, uważał, że były one piękniejsze od jego grzesznej duszy. Mając o sobie najniższe mniemanie jako o „opryszku i starym zbrodniarzu", wysoko cenił innych, uniżał się przed nimi. „Całuję ślady stóp Przewielebnej Matki" - pisał do przełożonej Karmelu łobzowskiego. Listy z Karmelu budowały go, czyniły lepszym, pocieszały, ale dziwił się, skąd on, „stare drańcie", był w takich łaskach u karmelitanek. Kiedy donosił Matce Stanisławie, urszulance, że miał na prawej ręce plamy, być może od trądu, dodawał, że cieszyłby się trądem, bo „jedno stare drańcie mniej na świecie i mniej obrazy Boskiej". Lękał się sądu Bożego, bo nawet ojciec Marian Morawski nie zdołał zrobić z niego dobrego zakonnika; był „szelmą" i mało się poprawiał.

Mszę św. codziennie odprawiał z lękiem z powodu swej niegodności. „Bydle idzie do ołtarza i bydle wraca od ołtarza" - stwierdzał brutalnie, nie szczędząc ani siebie, ani swej adresatki, dawnej hrabiny, Matki Ksawery Grocholskiej, której to „bydlę" na pewno wydało się przesadne i niesmaczne. Pragnął jednak odprawiać godnie Najświętszą Ofiarę, „chociaż jest bydlę straszne".
Ale „chociaż jest grzesznikiem i zbrodniarzem", nie upadał na duchu, bo Karmel modlił się za niego. Nie w sobie, nie w swoich zasługach, ale w modlitwach karmelitanek za niego pokładał nadzieję. Był przekonany, że „tysiące Tatarów (Beyzymów) nie wyprosi tyle, ile jedna karmelitanka". Wzywał Jezusa: „Jezu, zmiłuj się nade mną" - i prosił Go o poprawę, bo od dawna był „popsuty". „Jezu, miej litość nade mną nikczemnikiem" - wyrywało mu się w liście do Matki Przełożonej Karmelu łobzowskiego.
Czasami próbował się trochę tłumaczyć i jakby usprawiedliwiać, dlaczego było z nim tak źle. Był sam, bez kierownika, „rozpuszczony jak dziadowski bat", „gałgan, jakiego świat nie widział". „Dusza moja strasznie nędznie wygląda, politowania godna" - skarżył się Matce Kazimierze, karmelitance z Krakowa. On, zakonnik i kapłan od tylu lat, uczył się poddania woli Bożej od swoich chorych, prawie półdzikich Malgaszów, od Michała, Rafała, Józefa...
W ostatnim liście do Karmelu łobzowskiego skierowanym na ręce Matki Ksawery, łudząc się jeszcze, że pojedzie na Sachalin, pisał: „Pan Jezus i Matka Najświętsza są bardzo łaskawi dla mnie grzesznika i chcą się mną posłużyć na Sachalinie". Był Im za to bardzo wdzięczny, ale prosił karmelitanki, by za niego dziękowały, „bo on sam taki niezdarny".

Wszystko uczyło go pokory i małości. W czasie gwałtownej burzy z piorunami widział swoją małość wobec potęgi Stwórcy żywiołów i pragnął „umorzyć swoje podłe, obrzydliwe ja", które ośmielało się Boga obrażać. „Wszystko wychwala wszechmoc Stwórcy, a tylko człowiek pod brzemieniem grzechu, z ranami na ciele i duszy pochyla się do ziemi smutny i ponury". Ale z pomocą przychodziło miłosierdzie Boże, „Miłość Pana Jezusa do nas nie ma granic. Wszystkich nas chce mieć u siebie na wieki".

„Co ja bym dał, żebym mógł zupełnie umorzyć swoje ja, podłe ja, któremu daję się za nos wodzić; gdyby obrzydliwe ja nie było górą, nie byłoby tak źle na świecie jak jest obecnie". Pełen dziecięcej miłości do Matki Najświętszej upokarzał się i przepraszał Ją, że nie był wdzięczny za Jej opiekę nad nim. Przeżywał bowiem okres spokojny, bez febry, bez plagi pcheł afrykańskich, a nie dziękował Jej za to. „Ale Ona najmiłosierniejsza przebaczy staremu złoczyńcy".
Wszystko pokornie i wdzięcznie przypisywał Matce Najświętszej, bo on sam, jak to nieraz powtarzał, był kompletnym zerem. To Ona wszystkim rządziła i kierowała, a on był tylko narzędziem w Jej rękach. Nie było żadnego heroizmu w jego pracy dla trędowatych. „Matka Boża odkomenderowała mnie do trędowatych, to i jestem, ot i cała prawda".
Pokorny, mały, biedny, znający swoją lichość, ale zawsze ufny, daleki od pychy i od rozpaczy, zanurzony w miłosierdziu Boga i opiece Matki Najświętszej, modlił się, pracował i jakoś dawał sobie radę w tysięcznych trudnościach i kłopotach. Taki był ojciec Beyzym - mały w swej nieświadomej wielkości, bo wielka była jego miłość pokorna i służebna do końca.

O. Mieczysław Bednarz SJ